با خروس بی‌وقت‌خوان چه باید کرد؟!
[ سندی بر یک باور خرافی ]
»دکتر رسول جعفریان-
برخی از قدمای از معتزله، علم را همان اقناع می‌دانند، این که شخص باور کند که این مطلب درست است این برای او یعنی «علم». راه‌های رسیدن به حالت اقناع، مختلف است. عقل، حس، احساس و عاطفه و شرایط خاص و از جمله، تحمیل نوعی ذهنیت از سوی اطرافیان به شخص. شعر و مثَل زدن و حتی انواع بیماری‌های روحی که تصورات خاصی را برای آدمی پدید می‌آورد. آنچه محک این علم از نظرگاه عمومی است، مقدار مشارکت دیگران است. اهالی خانه، یا محله، یا روستای آن شخص، یا شهر او هم به این مطلب باور دارند و به این استدلالها قانع‌اند یا خیر. مردم کشور او چطور. همه عالم؟ به علاوه، در ادوار مختلف، این اقناع نسبت به فکری و علمی خاص، چه اندازه تغییر می‌کند. یک زمان اکثریت قانع‌اند و زمانی دیگر نه… اشتراک همه‌‌ی نسلها در یک مطلب و قانع شدن نسبت به آن چگونه است؟… به هر روی، در علمِ نسبت به یک مسأله‌ی خاص، رسیدن به حالت اقناع به دنبال استدلالهایی که می‌شود، بحث مهمی است.
و امّا خروس!
و اکنون این که خواندن خروس در وقت یا بی‌وقت، یک مسأله بوده، البته بوده است. این که در کدام وقت خوش یُمن است و کدام وقت بدیُمن، مهم است. این که در یک تمدن، در یک جامعه، چه گروهی به آن باور داشته‌اند، تا چه اندازه؟ و آیا تأثیری برای آن قائل بوده‌اند یا نه؟ و این که اگر بی‌وقت خواند، و حکم شده است که خروسِ بی وقت‌خوان را باید سر برید، این کار را می‌کردند یا خیر؟!
حالا یک رساله‌ی کوچک دو صفحه‌ای یافتم در باره‌ی خواندن خروس و مرغ در وقت و بی‌وقت. خوب خواندن خروس معلوم، خواندن مرغ هم محل بحث بوده است…. قاط قاط قطا…
هدف بنده این است که نشان دهم، ما در درون تمدن خود، این قبیل باورها را که مردم عادی هم آن را قبول داشته و علم و دانایی تلقی می‌کردند، در باره‌اش رساله می‌نوشتند و بر اساس آن زندگی می‌کردند، داشته‌ایم، فراوان هم. خبر ندارید که هر شب در همین برنامه دورهمی، متولدین هر ماه خصلت و ویژگی‌هایشان بحث می‌شد و صدها وبسایت و کانال تلگرامی این اباطیل را مرور می‌کنند. وقتی مردم به این نوع دانایی، ایمان دارند و قانع‌اند، چرا قدیمی‌ها به خواندن خروس در وقت و بی‌وقت و احکام صادره‌ی آن بی‌اعتقاد باشند؟ اکنون از خود سوال کنیم دانش ما و علم ما چه بوده است؟ اگر دیگر خروس برابر ما نیست، یا این قبیل نوشته‌ها در آثار خطی است، معنایش این نیست که ما خیلی متمدن بوده‌ایم و اصلا از این حرفها نداشته‌ایم. به عکس، یک مرور به ما نشان می‌دهد، داشته‌ایم، خوبش را هم داشته‌ایم، و غرق در علوم غریبه و باورهای عامیانه و حکایات بی اساس و … بوده و اینها را علم تلقی می‌کرده‌ایم.
◆بابِ در دانستنِ خواندنِ خروس و مرغ در بی وقت!
هر گاه خروس در اول شب شنبه تا سه ساعت از شب بخواند، دلیل کند که صاحب او به سفر افتد که برای او سود ندهد، باید به جای سفر، سر او را همان ساعت بریده از خانه بیرون اندازند، و تن او را به مستحق رسانند. و هر گاه مرغ بخواند، فرحی [فرجی] از برای صاحب خانه پدید آید، و کشتن او مذموم است. و بعد از سه ساعت خروس بخواند، تا وقت عادت خروسان، مانعی ندارد. و هر گاه مرغ بعد از سه ساعت بخواند، مذموم است او را بکشند و به مستحق برسانند.
روز شنبه هرگاه خروس یا مرغ بخواند، پیش از ظهر مذموم است. بعد از ظهر بخواند خوبست. دلیل به حرمت است.
شب یکشنبه از اول شب تا پنج ساعت هر گاه خروس بخواند بد است، و هرگاه مرغ بخواند خوب است. بعد از پنج ساعت شب، تا صبح، هر وقتِ از آن بخواند بد است. روز مرغ بخواند خوب است دلیل بر زیادتی عمر صاحب است. بعد از آن تا به مغرب شب دوشنبه بد است.
شب دوشنبه از اول شب تا آخر شب خروس بخواند، سوای وقت خواندن خروسان بد است، و هرگاه مرغ بخواندا نیز بدست است دلیل می‌کند بر کمی عمر صاحب، بزودی سر او را بریده به مستحق برسانند. روز دوشنبه از اول روز تا الی مغرب مرغ بخواند نیک است.
شب سه شنبه هرگاه سه ساعت از اول شب خروس بخواند خوب است، دلیل می‌کند بر کیسه! صاحب، و هرگاه مرغ بخواند بد است دلیل می‌کند بر تاراج رفتن مال صاحب؛ به زودی مرغ را بکشند و به مستحق رسانند.
روز سه شنبه هرگاه از طلوع صبح تا الی ظهر مرغ بخواند، دلیل می‌کند بر طول عمر صاحب. بعد از ظهر بد است. دلیل می‌کند بر بیماری صاحب، پس جگر او را به صاحب بخورانند، و تن او را به مستحق رسانند.
شب چهارشنبه خروس چهار ساعت از اول شب بخواند بد است، دلیل می‌کند بر تلف شدن اولاد او؛ بزودی خروس را بکشند به مستحق رسانند. و جگر او را کباب نموده در روز یکشنبه به اولاد بخورانند، و هرگاه مرغ بخواند دلیل بر ظفر یافتن و خوشحالی صاحب است.
روز چهارشنبه بیش از ظهر مرغ بخواند هرگاه روی خود را بر طرف خانه کند، دلیل کند که از آن خانه کسی فوت شود، بزودی ببرند سر او و درست به مستحق برسانند.
شب پنج شنبه هرگاه خروس از اول شب تا الی پنج ساعت خروس بخواند نیک است، دلیل می‌کند بر نوسبقت طاعت و بازگشتن از معصیت‌ها، و هرگاه مرغ بخواند دلیل می‌کند بر او نیکی. هرگاه روز پنج شنبه از اول شب تا الی آخر شب هرگاه بخواند نیک است دلیل می‌کند بر زیادتی عمر و مال و فرزند صاحب.
شب جمعه از اول تا الی صبح هرگاه خروس و مرغ بخواند نیک است، دلیلی می‌کند بر خیر و خوشی.
روز جمعه بعد از ظهر هرگاه مرغ بخواند بد است تا غروب دلیل می‌کند بر بیماری. سر او را بریده تن او را به مستحق برسانند. تمت.
